Skąd wywodzi się noc świętojańska?
Noc świętojańska, zwana inaczej sobótką lub kupałą, przypada na 23 czerwca czyli wigilię święta Jana Chrzciciela. Historia tego obrzędu sięga tradycji prasłowiańskiej, kiedy to Ziemią niepodzielnie władali bogowie Światowid i Perun. Wraz z ekspansją chrześcijaństwa, bóstwa te popadły w niepamięć. Nowa religia zapożyczyła obchodzenie święta kupały i ubrała je w chrześcijański kostium nocy św. Jana. W ten oto sposób noc świętojańska na stałe zadomowiła się wśród chrześcijan, choć oczywiście pogańskie oblicze święta zmieniono na chrześcijańskie.
23 czerwca to również dzień przesilenia letniego. Astrologowie wierzą, że tego dnia wschód słońca zwiastuje cud i bogactwo. Zgodnie z wierzeniami, obserwując słońce oddaje się cześć dwóm potężnym żywiołom: ogniowi i wodzie, symbolizujących witalność i nowe miłości.
Jak wyglądają obchody nocy świętojańskiej?
Noc świętojańska to czas magicznych rytuałów. Świętowanie rozpoczynają wielkie ogniska, tak zwane sobótki. Zgodnie z tradycją, winno się je palić nieopodal wzgórz lub na ich szczytach, albo w pobliżu rzek. Wokół sobótek tańczą ubrane na biało dziewczęta i śpiewają pieśni miłosne. W przybraniach strojów tańczących dziewcząt nie może zabraknąć bylicy – tajemniczego zioła, które niegdyś stosowano, by obudzić popęd seksualny lub usunąć nieżywy płód. Tańczące dziewczęta opasane bylicą odstraszają złe moce.
Oprócz rytuałów ku czci ognia, odprawia się także rytuały związane z kultem wody. Najważniejszym z obrzędów jest puszczanie na wodzie wianków ze świeczkami. Wianek, symbol panieństwa, winien być upleciony z kwiatów polnych: chabrów, maków, rumianku, ruty. Tylko panny na wydaniu mogą puszczać wianki. To, czy wianek popłynie z prądem wróży szczęście w miłości i szczęśliwe życie. Utonięcie oznacza staropanieństwo. W obchodach nocy świętojańskiej uczestniczą też chłopcy.
Ich celem jest znalezienie kwiatu paproci, który symbolizuje bogactwo.
Noc świętojańska, choć głęboko zakorzeniona w tradycji, nieustannie ewoluuje i adaptuje się do współczesnych czasów. W niektórych regionach Polski i innych krajów słowiańskich, obchody tego święta wzbogacone zostają o nowe, kreatywne elementy, takie jak koncerty, przedstawienia teatralne oraz różnego rodzaju warsztaty artystyczne. Coraz bardziej popularne są również rekonstrukcje historyczne, które starają się przybliżyć uczestnikom dawną obrzędowość i atmosferę tej magicznej nocy. W miastach, gdzie brak dostępu do przyrody, organizowane są festyny i miejskie imprezy plenerowe, podczas których mieszkańcy mogą wspólnie celebrować tę wyjątkową noc. Mimo że tradycyjne elementy takie jak puszczanie wianków, palenie ognisk i szukanie kwiatu paproci wciąż odgrywają główną rolę, współczesne obchody nocy świętojańskiej nabierają nowych, wielowymiarowych form, które łączą w sobie dawne wierzenia i nowoczesną kulturę.
