Sobótka w Jastarni wyróżniona
Sobótka w Jastarni trafiła na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego dzięki wpisowi z 8 sierpnia 2024 r. Jak czytamy na stronie internetowej wspomnianego Urzędu Wojewódzkiego, "współczesna Sobótka to widowisko łączące stare i nowe rytuały, głównie z lat 80. i 90. XX wieku". Jest obchodzona w wigilię św. Jana Chrzciciela, 23 czerwca.
Urzędnicy dodali, że w przeszłości przygotowaniami do ceremonii zajmowali się jedynie młodzi mężczyźni. Dziś to zadanie 19-letnich chłopców i dziewczyn. Cały proces zajmuje aż rok i jest naprawdę skomplikowany.
"Sobótka w Jastarni rozpoczyna się o godz. 20:00. Mieszkańcy i turyści zbierają się na placu przy skrzyżowaniu ulic Mickiewicza i Bałtyckiej, by w korowodzie przejść przez udekorowane ulice. Korowód prowadzi »Rybacka Orkiestra Dęta« z Jastarni, za którą jedzie wóz z drągiem i beczką. Nad Zatoką, na Placu Sobótkowym, uczestnicy ustawiają drąg z beczką i strzelają rakietnicami, próbując wzniecić ogień, który ma przypominać światło latarni morskiej. Bohaterem wieczoru zostaje ten, komu się to uda" - przekazał urząd.
Uroczystości skupiają się więc głównie wokół oczyszczającego, ale i dającego ciepło ognia. Instytut Dziedzictwa Narodowego wyjaśnił, że w przeszłości palono w nim zużyte sieci rybackie. "Dawniej nieuczciwi mieszkańcy wykorzystywali [...] ognie do zwabiania statków na mielizny w celu rabunku. Współczesne uroczystości nawiązują do tych pirackich tradycji poprzez symbolikę i stroje. Część uczestników wierzy, że ogień w beczce niszczy zgromadzone zło. Obecnie taka forma palenia sobótkowego ognia konsekwentnie zachowana jest tylko w Jastarni. Mieszkańcy innych, rybackich miejscowości ograniczają się do palenia na plażach naziemnych ognisk" - przekazał Instytut.
Krajowa listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego
Czym dokładnie jest Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego, na którą trafiła Sobótka w Jastarni? To rodzaj spisu, który pozwala dokumentować tradycje, zwyczaje i umiejętności oraz chronić je przed zapomnieniem. Polska, jako sygnatariusz Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z 2003 r., przyjęła na siebie obowiązek ich odpowiedniej inwentaryzacji.
Obecnie na liście znajdują się 103 pozycje, z czego aż 18 zostało wpisanych już w 2024 r. W spisie znaleźć można m.in. szopkarstwo krakowskie, polskie tańce narodowe, tradycje wytwarzania koronki koniakowskiej czy zwyczaj wodzenia niedźwiedzia na Śląsku Opolskim.
