Planowanie zielnika i przygotowanie sprzętu
Dobry zielnik nie może składać się z przypadkowo zerwanych roślin. Zanim wyruszysz w teren, warto poświęcić chwilę na planowanie. Zastanów się, jakie rośliny chcesz zbierać i gdzie możesz je znaleźć. Czy interesują Cię zioła lecznicze, kwiaty polne, a może liście drzew? Może chcesz skupić się na roślinach z określonego ekosystemu, na przykład lasu liściastego lub łąki?
Określenie celu pomoże Ci ukierunkować swoje poszukiwania. Upewnij się, że masz wygodne ubranie i obuwie, odpowiednie do terenu, w który się wybierasz. Nie zapomnij o wodzie i przekąskach - zbieranie roślin może zająć więcej czasu, niż się spodziewasz. Przygotuj też niezbędny sprzęt. Będziesz potrzebować:
- notatnika i ołówka do zapisywania informacji o zebranych roślinach,
- aparatu fotograficznego do uwiecznienia ich w naturalnym środowisku,
- łopatki ogrodniczej,
- nożyczek ogrodniczych do przycinania gałązek i liści,
- torby lub koszyka na zebrane okazy,
- starych egzemplarzy gazet lub bibuły do wstępnego prasowania roślin
- prasy botanicznej, którą możesz kupić lub zrobić samodzielnie z dwóch desek albo kawałków grubej tektury.
Zbieranie roślin
Wybierz się na wycieczkę do lasu, na łąkę, do parku lub nawet do własnego ogrodu, najlepiej w suchy, słoneczny dzień, gdy rośliny nie są wilgotne od rosy czy deszczu.
Zanim zerwiesz roślinę, zrób jej zdjęcie. Pomoże to w identyfikacji i przypomni, jak wyglądała przed zasuszeniem.
Przygotuj etykietę z datą i miejscem zbioru, nazwą rośliny, typem siedliska (np. las liściasty, wilgotna łąka) i opisem charakterystycznych cech, które mogą nie być widoczne po zasuszeniu, na przykład koloru kwiatów, zapachu rośliny czy tekstury liści. Te informacje będą nieocenione przy późniejszym opisywaniu i katalogowaniu Twojej kolekcji.
Pamiętaj jednak o kilku ważnych zasadach:
- Nie wyrywaj całych roślin, jeśli nie jest to konieczne, zazwyczaj wystarczy zebrać liść, kwiat lub małą gałązkę.
- Szanuj przyrodę, pod żadnym pozorem nie zrywaj roślin rzadkich i chronionych, zawsze sprawdzaj, czy dana roślina nie jest objęta ochroną.
- Pamiętaj, że niektórych miejscach, takich jak rezerwaty i parki narodowe, zbieranie roślin jest całkowicie zabronione.
Suszenie i prasowanie roślin
Po powrocie z terenu rozpoczyna się proces suszenia i prasowania zebranych okazów. Najpierw delikatnie oczyść rośliny z ziemi i pajęczyn. Jeśli są grube i soczyste, przetnij je wzdłuż.
Ułóż zdobycze między arkuszami bibuły lub gazety. Liście powinny być rozłożone płasko, a kwiaty otwarte.
Wstępnie osuszone rośliny włóż do prasy botanicznej. Jeśli nie masz profesjonalnej prasy, możesz użyć dwóch kawałków grubej tektury. Zwiąż je mocno paskami albo połóż na nich ciężkie książki. Pamiętaj, żeby między poszczególnymi roślinami umieścić kilka warstw bibuły lub gazety - to pomoże w absorpcji wilgoci.
Prasę umieść w suchym, ciepłym miejscu. Przez pierwsze kilka dni zmieniaj bibułę codziennie, żeby zapobiec rozwojowi pleśni. Później wystarczą dwudniowe odstępy. Proces suszenia może trwać od 1 do 3 tygodni.
Jak zrobić zielnik?
Kiedy rośliny będą już suche, zabierz się do robienia zielnika. Każdą zasuszoną roślinę umieść na osobnym arkuszu papieru i przymocuj cienkimi paskami papieru za pomocą kleju. Uważaj, żeby jej przy tym nie uszkodzić.
Pod rośliną lub obok niej umieść etykietę z informacjami. Jeśli masz zdjęcie rośliny w jej naturalnym środowisku, możesz je również dołączyć do arkusza.
Ułóż arkusze według wcześniej przygotowanego systemu klasyfikacji - może to być na przykład porządek alfabetyczny według nazw rodzajów lub gatunków albo podział na rodziny botaniczne.
Do przechowywania zielnika najlepiej użyć teczki lub segregatora. Między poszczególnymi arkuszami warto umieścić cienki papier, aby chronić rośliny przed uszkodzeniem. Zielnik przechowuj w suchym, chłodnym miejscu, z dala od bezpośredniego światła słonecznego, które mogłoby spowodować blaknięcie roślin.
Pielęgnacja i konserwacja zielnika
Twój zielnik będzie wymagał okresowej konserwacji. Co jakiś czas sprawdzaj, czy rośliny nie są atakowane przez owady lub pleśń. Jeśli zauważysz jakiekolwiek oznaki uszkodzenia, delikatnie oczyść roślinę i wymień arkusz, na którym jest umieszczona.
Możesz też rozważyć digitalizację swojego zielnika, robiąc wysokiej jakości skany lub zdjęcia każdego arkusza. To nie tylko zabezpieczy Twoją kolekcję, ale także umożliwi łatwe dzielenie się nią z innymi pasjonatami.
