Większość roślin wymaga równomiernej gospodarki wodnej, czyli możliwości odprowadzania nadmiaru wody. Nadmiar wody powoduje gnicie korzeni. Woda wypełniając wolną przestrzeń w glebie ogranicza roślinom dostęp powietrza do korzeni. Należy unikać zbyt częstego i obfitego podlewania. Dla roślin doniczkowych korzystne jest nawilżanie ziemi i następnie pozostawienie jej przez pewien czas suchszej, co pozwala na wnikanie powietrza do ziemi. Korzenie wówczas nie będą tak zagrożone gniciem. Na dno doniczek należy układać warstwę drenażu, albo zmieszać ziemię z materiałem spulchniającym. Najczęściej drenaż robi się z glinianych skorupek, piasku, glinki porowatej, perlitu oraz kulek styropianowych.
Materiały na drenaż:
- Skorupki z doniczek glinianych – w dnie doniczki powinien być zawsze otwór dla odpływu nadmiaru wody. Przed wypełnieniem doniczki ziemią otwór ten zasłania się np. skorupkami, na które sypie się jeszcze cienką warstwę piasku. W ten sposób zabezpiecza się otwór przed zamuleniem.
- Piasek – jest najczęściej stosowany do drenażu, polepsza strukturę ziemi oraz umożliwia lepszy przepływ wody i powietrza w doniczce. Piasek nie powinien być ani zbyt drobnoziarnisty, ani za gruby. Należy używać piasku jasnożółtego lub czerwonego. Piasek jasnoszary często zawiera resztki soli – NaCl, która powoduje powstawanie chorób korzeni.
- Glinka porowata - otrzymuje się ją z odpowiednio dobranego materiału ceramicznego, wypalanego w wysokiej temperaturze. Glinką przykrywa się także powierzchnię ziemi w doniczkach - ułatwia to podlewanie roślin. Podobny do glinki jest granulat glinkowy – tzw. keramzyt.
- Perlit – jest magmową skałą krystaliczną poddaną w celu oczyszczenia obróbce przemysłowej. Ciężar perlitu jest o wiele większy od ciężaru glinki porowatej. Odznacza się on również wysoką przepuszczalnością dla powietrza i wody. Używany jest także jako warstwa drenażu na dnie doniczki. Nie jest jednak porowaty i nie wchłania wody.
- Kulki styropianowe miesza się z ziemią. Spulchniają one ziemię, absorbują wodę, którą uwalniają później, gdy ziemia staje się sucha.
- Wełna mineralna – spotyka się preparaty spulchniające z wełny mineralnej, które miesza się z ziemią, aby polepszyć odpływ z ziemi. Niektóre z nich mają właściwości przechowywania wody.
- Węgiel drzewny – jest również dobrym materiałem na drenaż jedynie w przypadku, gdy używa się go w formie zgranulowanej. Należy pamiętać, że sproszkowany węgiel drzewny nie nadaje się do drenażu.
- Flizelina – jest to materiał, który bardzo dobrze nadaje się do drenażu. Doskonale wchłania wodę, ale również łatwo ją uwalnia. W dużych donicach i skrzynkach można też użyć tego materiału do oddzielenia warstwy perlitu od warstwy ziemi.
Wybór odpowiedniego materiału na drenaż jest kluczowy dla zdrowia roślin doniczkowych, jednak równie ważne jest prawidłowe przygotowanie odpowiedniego podłoża. Mieszanka ziemi do roślin doniczkowych powinna być dobrze przepuszczalna, co można osiągnąć poprzez dodanie składników organicznych takich jak torf, kompost, oraz komponentów nieorganicznych jak perlit czy piasek. Torf i kompost dostarczają roślinom składników odżywczych oraz poprawiają strukturę gleby, podczas gdy perlit i piasek poprawiają jej przepuszczalność i aerację. Dla roślin wymagających specyficznych warunków, takich jak kaktusy czy storczyki, dostępne są specjalistyczne mieszanki podłoża, które najlepiej spełniają ich wymagania. Długotrwałe utrzymanie zdrowia roślin można też wspomagać przez regularne nawożenie oraz kontrole pH gleby. Regularne przesadzanie roślin co stosowny okres także pozwala na odświeżenie podłoża i zapewnia im odpowiednie warunki do wzrostu.
